1_ برای پیمودن هر راهی در ابتدا باید انگیزه‌ی رهرو، برای پیمودن آن راه به حد بالایی برسد تا اگر موانعی ایجاد شد، هیچ تردید و تزلزلی در او پدید نیاید.
بسیاری از کسانی که کتب استاد را برای مطالعه انتخاب کرده و خواندن آن‌ها را هم آغاز نموده‌اند، به دلیل نداشتن انگیزه‌ی بالا، در همان ابتدا به قول خودمان بریده‌اند. دانستن اهمیت مطالعه‌ی کتب شهید مطهری، بزرگ‌ترین عاملی است که می‌تواند ما را با انگیزه‌ی بالایی به طرف این کتب ارزشمند سوق دهد. وظیفه‌ی مقاله‌ی قبلی، همین ایجاد انگیزه بود.
2_ یکی از عوامل ایست مطالعاتی این است که خواننده، روش‌های مطالعه را به صورت مختلط درباره‌ی هر کتابی استفاده می‌کند. هر کتابی را باید با روشی متناسب با اهداف آن خواند. گاهی هدف حفظ کردن، گاهی هم فهمیدن عمیق و دقیق، در بعضی موارد اطلاع سطحی و در مواردی هم گرفتن دیدگاه، یا تغییر و تکمیل یک دیدگاه قبلی است.
برای فهم بهتر هدف اخیر؛ یعنی مطالعه با هدف گرفتن، تغییر یا تکمیل دیدگاه، به این مثال توجه نمایند. کسی را تصور کنید که نسبت به امام دیدگاهی منفی دارد. او به دلیل داشتن چنین دیدگاهی، نسبت به امام و سخنان ایشان حالت بدی دارد؛ مثلاً اگر تصویر ایشان را در تلویزیون ببیند، آن را خاموش می‌کند و اگر سخنان امام را بشنود، نه تنها آن را جدی نگرفته؛ بلکه شاید آن را مسخره هم بکند. این شخص به راهنمایی یکی از دوستانش کتابی را درباره‌ی امام مطالعه می‌کند. بعد از خواندن کتاب، مات و مبهوت مانده و از هر آن‌چه که درباره‌ی امام می‌اندیشیده، اظهار پشیمانی می‌کند. اگر بعد از چند ساعت از او بپرسید از آن‌چه که درباره‌ی امام خوانده برایتان بگوید، او درحالی که چند صد صفحه کتاب خوانده، بعد از اندکی سخن گفتن، دیگر چیزی برای گفتن ندارد؛ یعنی بسیاری از مطالب، در خاطرش باقی نمانده است و اگر چند سال دیگر او را ببینید و دوباره بخواهید از آن کتاب، مطالبی را برایتان بگوید، شاید هیچ چیزی در ذهنش باقی نمانده باشد؛ اما شما فکر می‌کنید که چون چیزی از آن کتاب در ذهنش نیست، مطالعه‌ی کتاب برایش بی‌فایده بوده؟ مسلم این چنین نیست. او نسبت به امام، دیدگاهی منفی داشت که با خواندن آن کتاب، نظرش عوض شد؛ حتی اگر یک کلمه هم در ذهنش باقی نباشد؛ اما اثر آن باقی است.
ما در مطالعه‌ی کتاب‌های استاد مطهری (حداقل در دور اول) در پی حفظ تک‌تک جمله‌ها نیستیم؛ بلکه در پی آن هستیم تا به وسیله‌ی کتاب‌های استاد مطهری با چهره‌ی زیبای اسلام آشنا شویم و دیدگاهی نو و مطابق با واقع نسبت به این دین کامل به دست آوریم. این آشنایی، با مطالعه حاصل می‌شود؛ حتی اگر جملات و داستان‌های کتب در ذهنمان باقی نماند.
با توجه به این نکته، به نکات بعدی می‌پردازیم:
3_ از آن‌جا که هدف ما حفظ کردن نیست؟ پس، نباید از فراموشی مطالب هراسی داشته باشیم.
4_ همیشه این نکته در ذهنمان باشد که مفید بودن مطالعه‌ی یک کتاب، فقط در گرو حفظ آن نیست.
5_ حواسمان باشد که بسیاری از مطالب به ضمیر ناخودآگاه رفته و در موقعیتی مناسب؛ مثل بحث یا سؤال یادآوری می‌شود.
6_ از نوشتن و خلاصه‌برداری بپرهیزیم. این کارها سرعت مطالعه را کند کرده و پس از مدتی انگیزه را کاهش می‌دهند. این‌گونه کارها برای دور دوم مطالعه است که معمولاً کسانی که موفق به مطالعه‌ی یک دوره از کتب استاد می‌شوند، خودشان برای مطالعه‌ی دور دوم احساس نیاز می‌کنند.
7_ تمام تلاشمان این باشد که دور اول را به سرعت تمام کنیم.
8_ پیام هر صفحه را بگیریم و بگذریم؛ پس اگر کلمه یا جمله‌ای برایمان مبهم بود و پیام هم متوقف بر فهم آن نبود، بدون مکث از آن جمله یا کلمه بگذریم.
9_ حتماً یک وقت حداقلی برای مطالعه تعیین کنیم و هیچ روزی هم کمتر از آن مطالعه نکنیم؛ مثلاً هر روز نیم ساعت تا یک ساعت را به مطالعه‌ی آثار شهید مطهری اختصاص دهیم.
10_ از فرصت‌های کم هم برای مطالعه استفاده کنیم. وقت‌های مرده را هم جزو اوقات مطالعه قرار دهیم.
11_ یک صفحه مطالعه راهم غنیمت بشماریم که قطره قطره جمع گردد، وانگهی دریا شود.
12 _ برای این‌که بتوانیم از تمام وقت‌ها برای مطالعه استفاده کنیم، چه خوب است که همه‌‌جا کتاب استاد را به همراه داشته باشیم. این کار علاوه بر این فایده، در فرهنگ‌سازی مطالعه‌ی کتب استاد نقش به سزایی دارد.
13_ تشویق یکدیگر را فراموش نکنیم.
14_ با یادآوری هدف مطالعه‌ی آثار شهید مطهری از این‌که دیگران کتاب‌هایی با نام‌های قلمبه سلمبه می‌خوانند، نگران نباشیم. این نکته را فراموش نکنید که هدف، به دست آوردن دیدگاهی صحیح نسبت به دین مبین اسلام است که بدون داشتن چنین دیدگاهی، خواندن آن کتاب‌ها نه تنها هیچ فایده‌ای ندارد؛ بلکه مضر هم هست.
15_ این را هم بدانیم که فهم کتاب‌های بسیاری از بزرگان دیگر تا حد زیادی برای غیر طلاب آن هم در سطوح بالا، مشکل و دست نایافتنی است. مطالعه‌ی کتاب‌های استاد، ما را برای فهم آن کتب هم آماده می‌کند.
16_ از مطالعه‌ی کتب متفرقه بپرهیزیم؛ مگر در موارد اضطراری.
17_ آسان بودن کتاب‌های اول، موجب بی‌اهمیتی شما به عمق مطالب نشود. کتاب داستان و راستان که از ساده‌ترین کتب استاد است، از عمیق‌ترین کتاب‌های ایشان نیز هست که جایزه‌ی بین‌المللی یونسکو را به خود اختصاص داده.
18_ نکته‌ی بسیار مهم و کلیدی: اگر کتاب‌های استاد مطهری را بدون داشتن یک سیر مشخص و فقط با انتخاب سلیقه‌ای بخوانیم، به هدفی که در پی آن هستیم نخواهیم رسید. ما برای مطالعه، سیری را پیشنهاد می‌کنیم که دارای این خصوصیات است.
الف) نویسنده‌ی این سیر یکی از علماست که به بنده می‌گفت: من بیست و دو سه دور کتاب‌های شهید مطهری را گرفتم و خواندم و به کتاب‌خانه‌ی مسجد هدیه کردم. ایشان با این اندوخته‌ی عظیم مطالعاتی در کنار حرم امام رضا (ع) این سیر را تنظیم می‌کنند.
ب) در این سیر، علاوه بر آن‌که در تنظیم موضوعی کتب دقت شده، هم‌چنین، چینش کتاب‌ها از آسان به سخت است که ذهن خواننده را رشد داده، به گونه‌ای که وقتی به کتاب‌های تقریباً مشکلی هم‌چون توحید یا عدل الهی و... می‌رسد، برای دریافت مطالب آن کتاب‌ها آماده می‌شود. در حالی که اگر خواننده از همان ابتدا به سراغ این کتاب‌ها برود، یا از درک مفاهیم آن عاجز بوده و یا این‌که دریافت ناقصی خواهد داشت.
ج) گاهی در مطالعه‌ی یک کتاب سؤالاتی پیش می‌آید که پاسخ بسیاری از آن‌ها در این سیر، در کتاب‌های بعدی یافت می‌شود.
د) این سیر در چهار مرحله‌ی آشنایی با استاد، کتب داستانی، کتب سخنرانی و کتب دست‌نویس تنظیم شده است.
سیر پیشنهادی، در پایان همین گفتار خواهد آمد. 
19_ اگر چند نفر با هم تصمیم گرفته‌اید کتاب‌های شهید را مطالعه کنید، می‌توانید با همکاری، یکدیگر را در پیشبرد مطالعه یاری کنید. مواظب باشید کار جمعی، سرعت مطالعه‌ی شما را کند نکند. نحوه‌ی کار جمعی می‌تواند به این شکل باشد که افراد گروه ضمن این‌که با سرعت هرچه تمام‌تر به مطالعه‌ی کتب می‌پردازند، هر هفته یا دو هفته یک‌بار گردد هم جمع شده و از کتاب اول استاد (داستان راستان) بیست الی سی صفحه را مشخص کرده و همه موظف شوند قبل از آمدن به جلسه یک‌بار دیگر صفحات مشخص شده را دوباره مطالعه کرده و وقتی در جلسه حاضر می‌شوند، هر کس چند صفحه را توضیح دهد. در ضمن افراد گروه، نکات زیبایی را که به نظرشان می‌رسد، برای دیگران بیان می‌کنند.
فایده‌ی این جلسه آن است که اول آن‌که در یک کار جمعی، افراد با دیدن دوستان خود که به همین کار مشغولند، انگیزه‌ی بیش‌تری برای مطالعه پیدا می‌کنند. دوم آن‌که با اطلاع از میزان مطالعه‌ی افراد گروه، حس رقابت ایجاد شده و همین امر در سرعت بخشیدن به کار، کمک شایانی می‌کند. سوم آن‌که مطالبی که یک‌بار مطالعه شده، بی‌آن‌که به سرعت مطالعه ضربه‌ای وارد شود، یک‌بار دیگر مرور می‌شود.
20_ در تمام مراحل مطالعه از هنگامی که تصمیم به مطالعه می‌گیرید تا زمانی که مطالعه را آغاز می‌کنید، از توکل بر خدا و توسل به اهل بیت (ع) غافل نشوید. در جلساتی که به نام آل الله (ع) برگزار می‌شود، از امام زمان روحی فداه و اجداد طاهرینش بخواهید که شما را در این راه کمک کرده و ذهنتان را برای درک معارف ناب دین، آماده و لایق بگردانند. اعتقاد بنده این است که یکی از علل مهم شکست در مسیر مطالعه‌ی کتب استاد مطهری و در هر راه معنوی دیگر، اتکا به خویشتن و غفلت از خداوند است. همه باید بدانیم که بی‌توفیق و یاری خداوند و ائمه‌ی معصومین (ع) هر کاری برای رسیدن به معارف قرآن و اهل بیت (ع) ناقص و ابتر خواهد ماند.
سیر پیشنهادی مطالعه‌ی آثار استاد: الف) سرگذشت‌های ویژه از زندگی استاد مطهری ب) سیمای استاد از نگاه بزرگان 1_ داستان راستان 2_ حکمت‌‌ها و اندرزها 3_ حماسه‌ی حسینی 4_ آزادی معنوی 5_ ده گفتار 6_ پانزده گفتار 7_ بیست گفتار 8_ سیری در سیره‌ی نبوی 9_ سیری در سیره‌ی ائمه اطهار (ع) 10_ جاذبه و دافعه‌ی علی (ع) 11_ ولاع‌ها و ولایت‌ها 12_ خاتمیت 13_ ختم نبوت 14_ پیامبر امی 15_ اسلام و مقتضیات زمان (2 جلد) 16_ امدادهای غیبی در زندگی بشر 17_ توکل و رضا 18_ گریز از ایما و گریز از عمل 19_ تکامل اجتماعی انسان 20_ انسان کامل 21_ انسان شناسی 22_ تعلیم و تربیت در اسلام 23_ عرفان حافظ 4_ حق و باطل 25_ مسئله‌ی حجاب 26_ پاسخ‌های استاد 27_ نظام حقوق زن در اسلام 28_ اخلاق جنسی در ایران و غرب 29_ نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر 30_ پیرامون جمهوری اسلامی 31_ پیرامون انقلاب اسلامی 32_ خدمات متقابل اسلام و ایران 33_ سیری در نهج‌البلاغه 34_ جهاد 35_ آشنایی با قرآن ( 15 جلد ) 36_ مسئله‌ی شناخت 37_ شناخت در قرآن 38_ فطرت 39_ فلسفه‌ی اخلاق 40_ انسان و سرنوشت 41_ عدل الهی 42_ علل گرایش به مادیگری 43_ علوم اسلامی (3 جلد) 44_ توحید 45_ نبوت 46_ معاد 47_ آشنایی با جهان‌بینی اسلامی (6 جلد) 48_ امامت و رهبری 49_ قیام و انقلاب مهدی (عج) 50_ تاریخ عقاید اقتصادی 51_ نظام اقتصادی اسلام 52_ مسئله‌ی ربا 53_ نقدی بر مارکسیسم 54_ فلسفه‌ی تاریخ (4 جلد) 55_ مقالات فلسفی 56_ تعارضات منطقی 57_ اصول فلسفه و روش رئالیسم (5 جلد) 58_ شرح منظومه 59_ شرح مبسوط منظومه (4 جلد) 60_ حرکت و زمان (4 جلد) 61_ الیات شفا (2 جلد)
کتابخانه نهاد سعی دارد به تدریج آثار این استاد گرانقدر را به صورت الکترونیکی در اختیار دانشجویان گرامی قرار دهد . عزیزانی که به مطالعه آثار آن بزرگوار علاقه مندند می توانند به بخش کتابخانه ی نهاد ِ سایت مراجعه کنند و یا به کانون نهاد ِ دانشکده پزشکی مراجعه نمایند تا نسخه نرم افزاری آثار استاد مطهری در اختیارشان قرار گیرد.
|
